Zwangerschapsvergiftiging oftewel het Hellp-syndroom

Zwangerschapsvergiftiging

Een ziekte die zich tijdens je zwangerschap en vlak na de bevalling kan voordoen is zwangerschapsvergiftiging. Zwangerschapsvergiftiging, of een (te) hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap, komt voor bij ongeveer 15% van alle zwangere vrouwen.

Inleiding

IDe laatste jaren lijkt het percentage vrouwen dat lijdt aan zwangerschapsvergiftiging toe te nemen. Dit heeft een aantal oorzaken.

Zwangerschapsvergiftiging komt vaker voor tijdens een eerste zwangerschap.

Omdat vrouwen gemiddeld steeds minder kinderen krijgen, komen er naar verhouding meer eerste zwangerschappen voor en stijgt het percentage van vrouwen dat lijdt aan zwangerschapsvergiftiging.

Zwangerschapsvergiftiging komt vaker voor bij vrouwen boven de 35 jaar.

Het feit dat de meeste vrouwen gemiddeld op steeds latere leeftijd zwanger worden, draagt ook bij aan de stijging van het aantal gevallen, waarbij zich een zwangerschapsvergiftiging voordoet.

Zwangerschapsvergiftiging komt vaker voor bij meerlingzwangerschappen.

Als een vrouw ouder is, wanneer ze zwanger raakt, is de kans dat ze een meerling krijgt groter. Bij meerlingzwangerschappen ontstaat vervolgens weer vaker een zwangerschapsvergiftiging.

De stijging van het aantal gevallen hangt dus duidelijk samen met veranderingen in de samenleving. Zo krijgt een steeds groter aantal vrouwen met de ziekte te maken. Daarom is het belangrijk dat ook steeds meer mensen bekend raken met de ziekte, de symptomen en de verschillende vormen van behandeling. Hierdoor zullen de verschillende klachten eerder als mogelijke aanduiding van zwangerschapsvergiftiging worden herkend en kan er eerder met een behandeling worden gestart.

Wanneer openbaart een zwangerschapsvergiftiging zich?

De ziekte doet zich meestal pas voor na de 24e week van de zwangerschap. Ook na de bevalling kan de ziekte zich nog openbaren. Pas wanneer je meer dan 72 uur na de bevalling nog geen klachten hebt die wijzen op een zwangerschapsvergiftiging, kan worden vastgesteld dat het gevaar om de ziekte te krijgen is geweken.

Hoe heet het precies?

Zwangerschapsvergiftiging is de meest bekende naam van een aandoening die ook wel pre-eclampsie of toxicose wordt genoemd. Naast zwangerschapsvergiftiging zijn er nog een aantal andere ziekten bekend die erg op zwangerschapsvergiftiging lijken. Dit zijn zwangerschaps hoge bloeddruk (ook wel hypertensie), het HELLP syndroom en eclampsie.

Het verschil tussen deze aandoeningen en zwangerschapsvergiftiging bestaat uit de ernst van de ziekte. Zwangerschaps hoge bloeddruk is de minst ernstige aandoening. Daarna volgen, in oplopende graad van ernstigheid, zwangerschapsvergiftiging, het HELLP syndroom en eclampsie. Een minder ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging kan zich ontwikkelen tot een variant die aanzienlijk schadelijker is.

Rondom de meer bekende naam zwangerschapsvergiftiging zweven dus een groot aantal medische termen, die naar een groep aandoeningen verwijzen die allemaal erg op elkaar lijken, maar waarvan de één veel ernstiger is dan de ander. Om naamsverwarring te voorkomen en omdat de verschillende ziektes zoveel gemeenschappelijke kenmerken hebben, zullen we het hier steeds hebben over zwangerschapsvergiftiging.

Wat zijn de symptomen?

Er zijn een aantal klachten die erop kunnen wijzen dat je een zwangerschapsvergiftiging hebt. Dit zijn:

opgezwollen handen, enkels of een opgezwollen gezicht (oedeem)

pijn rechts onder de ribben

tintelingen in de vingers

gezichtsstoornissen, zoals het sterretjes of lichtflitsen zien

een pijnlijk gespannen gevoel bovenin de buik

Natuurlijk is het niet zo dat je, wanneer je een van deze klachten herkent, meteen aan een zwangerschapsvergiftiging moet denken. Maar wanneer de klachten zich regelmatig voordoen en vooral wanneer meerdere van de klachten in combinatie voorkomen, is het wel verstandig je verloskundige, huisarts of gynaecoloog te raadplegen. De diagnose zwangerschapsvergiftiging wordt pas gesteld wanneer je naast deze klachten ook last blijkt te hebben van een te hoge bloeddruk en van een te grote hoeveelheid eiwit in je urine.

Hoe ontstaat zwangerschapsvergiftiging?

Het is erg moeilijk om een antwoord op deze vraag te geven. Op dit moment zijn binnen de medische wetenschap namelijk nog niet alle factoren bekend, die leiden tot een zwangerschapsvergiftiging. Het is dan ook niet precies te zeggen waarom je de ziekte krijgt. Wel kan er een bepaalde risicogroep worden onderscheiden. Als je tot deze risicogroep behoort, heb je een grotere kans om zwangerschapsvergiftiging te krijgen dan andere vrouwen. De risicofactoren zijn:

Leeftijd

Als je ouder bent dan 35, heb je een grotere kans de ziekte te krijgen dan wanneer je jonger bent.

Eerste zwangerschap of niet

Zwangerschapsvergiftiging komt vaker voor tijdens een eerste zwangerschap. Wanneer je zwanger bent van je eerste kindje, loop je dus een groter risico de ziekte te ontwikkelen, dan wanneer je zwanger bent van je tweede.

Meerling of niet

Wanneer je zwanger bent van een meerling is het gevaar zwangerschapsvergiftiging te krijgen groter, dan wanneer je zwanger bent van één kindje.

Ziekten

Er zijn een aantal ziekten die de kans op zwangerschapsvergiftiging vergroten. De belangrijkste hiervan zijn suikerziekte en het hebben van een hoge bloeddruk. Ook wanneer je lijdt aan stollingsafwijkingen, afwijkingen in de bloedsomloop of bepaalde stofwisselingsstoornissen, behoor je tot de risicogroep.

Als je weet dat je aan één van deze ziekten lijdt, kun je het beste contact opnemen met je arts. Deze kan je dan vertellen of er een relatie bestaat tussen jouw specifieke aandoening en zwangerschapsvergiftiging. Als dat zo is, kan er meteen rekening mee worden gehouden en zal er bij eventuele klachten die wijzen op zwangerschapsvergiftiging eerder een juiste diagnose kunnen worden gesteld.

Erfelijke factoren

De medische wereld is er inmiddels van overtuigd dat ook bepaalde erfelijke factoren een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van de ziekte. Wanneer je moeder of zussen een zwangerschapsvergiftiging hebben gehad, is de kans dat je zelf de ziekte zult krijgen groter. Als je zelf tijdens een eerdere zwangerschap al een zwangerschapsvergiftiging hebt gehad, is het risico dat je het nog een keer krijgt ook groter dan normaal.

Wat zijn de gevolgen van zwangerschapsvergiftiging?

Voor jezelf

Zwangerschapsvergiftiging heeft tot gevolg dat bepaalde organen niet goed meer functioneren. De vochtophopingen in je handen, enkels of gezicht worden veroorzaakt doordat je bloedvaten tijdens de ziekte poreus worden en meer vocht dan normaal uit je bloedvaten kan weglekken. Dit vocht hoopt zich vervolgens op in de weefsels van verschillende lichaamsdelen. Ook je nieren worden poreuzer, waardoor er eiwitten in je urine terechtkomen. Naast je bloedvaten en je nieren zal ook je lever minder goed gaan functioneren tijdens een zwangerschapsvergiftiging.

Voor je baby

Een ander schadelijk gevolg van de ziekte is dat je moederkoek minder goed zal gaan werken. Dit heeft directe gevolgen voor de gezondheid en ontwikkeling van je baby. Omdat je placenta tijdens een zwangerschapsvergiftiging minder goed wordt doorbloed, krijgt je baby minder voedingsstoffen en zuurstof. Hierdoor zal hij minder vaak en minder heftig gaan bewegen.

Als je merkt dat je baby minder is gaan bewegen dan normaal, kan dat dan ook een indicatie zijn voor een slecht functionerende moederkoek. Vooral wanneer dit zich voordoet in combinatie met de eerder genoemde symptomen. Het spreekt vanzelf dat het, wanneer deze situatie zich voordoet, verstandig is contact op te nemen met je verloskundige, huisarts of gynaecoloog. Wanneer je baby zich alleen gedurende korte perioden minder beweegt dan normaal, kan het natuurlijk ook gewoon zijn dat hij op die momenten slaapt.

Als gevolg van de verminderde toevoer van voedingsstoffen en zuurstof zal je baby minder hard groeien. De kindjes die na een zwangerschapsvergiftiging worden geboren, zijn dan ook magerder dan normaal. Als je baby na de geboorte weer genoeg voeding krijgt, herstelt dit zich weer. Omdat hij bij de geboorte kleiner en magerder is dan normaal, zal je kindje vaak enige tijd in een couveuse moeten blijven. Zeker na een ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging, waarbij is besloten om de bevalling vroegtijdig in te leiden.

In de toekomst

De meeste lichamelijke klachten die je tijdens een zwangerschapsvergiftiging hebt, verdwijnen na de bevalling vanzelf weer. Je zult dan ook geen blijvende schade overhouden aan je bloedvaten, nieren of andere organen. Wel kan het nog een jaar duren voordat je voor je gevoel weer helemaal de oude bent. Naast lichamelijke klachten kun je echter ook psychische klachten overhouden aan een zwangerschapsvergiftiging. Die klachten verdwijnen vaak iets minder snel.

Het zou kunnen dat je tijdens en na een zwangerschapsvergiftiging last hebt van gevoelens van angst en onzekerheid over je eigen gezondheid en over die van je baby. Misschien dat je hierdoor opziet tegen een eventuele volgende zwangerschap. Deze gevoelens kunnen spanningen met zich meebrengen, die pas na lange tijd verdwijnen.

Als dat zo is, is het verstandig om contact op te nemen met hulpverlenende instanties, zoals het RIAGG, of met een psycholoog. Ook kun je proberen om contact te leggen met vrouwen die hetzelfde doormaken als jij, bijvoorbeeld door een oproepje te plaatsen in de rubriek Vraag en aanbod bij Babyinfo. Alleen het samen praten (of mailen) over wat je doormaakt, kan al voor verlichting zorgen.

Welke complicaties kunnen er optreden?

Wanneer je arts niet op tijd de juiste diagnose stelt of wanneer de behandeling niet aanslaat, kan de eerste, minder ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging zich ontwikkelen tot een meer schadelijke variant. Er zijn twee ziekten bekend die kunnen ontstaan uit een zwangerschapsvergiftiging. Dit zijn het HELLP syndroom en eclampsie. Beide ziekten lijken erg op zwangerschapsvergiftiging, maar zijn veel ernstiger van aard. Wanneer je aan één van deze aandoeningen lijdt, zul je dan ook in de meeste gevallen in het ziekenhuis moeten worden opgenomen.

Wat kun je eraan doen?

Helaas is er nog te weinig bekend over het ontstaan van zwangerschapsvergiftiging om een behandeling te ontwikkelen, waarbij al je klachten in één keer worden bestreden. Zolang men niet weet hoe de ziekte ontstaat, kan de oorzaak niet direct worden aangepakt. Dat wil niet zeggen dat je er helemaal niks aan kunt doen. Er zijn de laatste jaren namelijk een aantal methoden ontwikkeld, waarmee je de symptomen van de ziekte kunt bestrijden.

Allereerst zullen je artsen waarschijnlijk proberen om je bloeddruk te verlagen. Hiervoor krijg je soms medicijnen en word je bovendien aangeraden om veel rust te houden. Dit kan betekenen dat je gedurende een bepaalde periode in bed moet blijven. Ook kunnen kalmerende middelen worden voorgeschreven.

De meeste klachten die je hebt tijdens een zwangerschapsvergiftiging zijn met behulp van medicijnen goed te verlichten. Het is echter niet te garanderen dat je klachten tijdens en na de behandeling ook volledig zullen verdwijnen. Wel kunnen de pijn en de last die je ervaart in de meeste gevallen aanmerkelijk worden verminderd.

Hoewel je hiermee de oorzaak van de ziekte niet direct aanpakt, ontstaat er tijdens deze behandeling toch een betere situatie voor jou en je baby. Als je minder last van de klachten hebt, zullen er namelijk minder stresshormonen in je bloed aanwezig zijn. Ook je baby zal zich hierdoor beter voelen.

Óf je medicijnen voorgeschreven zult krijgen en welke dat dan zijn, wordt volledig bepaald door jouw persoonlijke situatie. fhankelijke van de ernst van de zwangerschapsvergiftiging, je algehele conditie en de toestand van je baby zal je arts bepalen hoe hij jou het beste kan behandelen. Dat is in elk geval weer anders. Niet alle geneesmiddelen zijn immers geschikt voor gebruik tijdens de zwangerschap.

Ga dan ook vooral niet zelf proberen om je klachten te bestrijden. Je weet nooit of je jezelf en je kindje hiermee niet juist meer kwaad doet dan goed. Vraag daarom altijd advies aan je huisarts, verloskundige of gynaecoloog voordat je een geneesmiddel gebruikt.

Als je een ernstigere vorm van zwangerschapsvergiftiging hebt, kan de behandeling ook bestaan uit het vroegtijdig opwekken van de geboorte. Dit gebeurt wanneer je baby zonder ernstige gevaren buiten je baarmoeder verder kan leven. Dit is gemiddeld vanaf de 29e week van de zwangerschap.

Deze methode van behandeling wordt vooral toegepast wanneer het voor je baby te gevaarlijk is geworden om nog langer in de baarmoeder te blijven. Die situatie doet zich voor wanneer je baby te weinig zuurstof en voedingsstoffen krijgt als gevolg van een slecht functionerende moederkoek.

Aan het besluit om de bevalling vroegtijdig in te leiden gaat vaak een groot aantal overwegingen vooraf. Welke beslissing uiteindelijk genomen wordt, hangt onder meer af van zaken als:

hoe ver je bent in je zwangerschap,

hoe ziek je bent,

hoe zwaar je baby ongeveer is,

wat het risico is als je doorgaat met je zwangerschap,

wat het risico is voor je baby als hij nu wordt geboren,

wat het risico is voor je baby als hij nu niet wordt geboren,

wat er nog voor andere maatregelen kunnen worden getroffen.

Zelfs als al deze zaken bekend zijn, blijft het een moeilijke beslissing die je waarschijnlijk pas na intensief overleg met je partner en een team van artsen kunt nemen.

Wanneer je lijdt aan een ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging en de artsen denken dat je het gevaar loopt om eclampsie te krijgen, zul je vaak medicijnen krijgen om dit te voorkomen. Het geneesmiddel dat daarvoor gebruikt wordt, is vaak magnesiumsulfaat. Ook wanneer je toch stuipen krijgt, wordt meestal magnesiumsulfaat gebruikt. Dit moet zo snel mogelijk worden toegediend om de aanval te stoppen en om herhaling te voorkomen.

Waar vind je verdere informatie?

Wanneer je meer wilt weten over zwangerschapsvergiftiging, de complicaties van de ziekte en de behandeling, kun je altijd contact opnemen met je huisarts, verloskundige of gynaecoloog. Zeker wanneer je denkt dat je zelf de ziekte hebt, kunnen zij je het beste verder helpen.

Ook kun je contact opnemen met de Stichting HELLP syndroom. Deze stichting verschaft informatie en organiseert activiteiten voor vrouwen die lijden aan het HELLP syndroom of aan een minder ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging. Via deze stichting kun je ook proberen om in contact te komen met lotgenoten. Het adres van de Stichting HELLP syndroom is:

Postbus 636

3800 AP Amersfoort

tel.: (0529) 427 000